01/03/2014

A batalha do pulpo

Esta batalha nom crearia debate se nom fose porque todo-los diferencialistas estám escandalizados coa admisióm da palavra pulpo no dicionario. Um diferencialista é ũa persoa à que nom lhe agradam em absoluto todas aquelas palavras parecidas ou iguaes ò castelhano, así que ante a posibilidade de elegirem entre ter ou nom ter dous sinónimos no dicionario (pulpo e polbo, por exemplo), devido a que a palavra igual ò castelhano nom está admitida, prefirem escolher que a cousa continue como ata agora. A desculpa que usam para nom admití-la palavra é que é um castelanismo e opinam que nom se deve converter o galego num castrapo.

Pero… realmente é um castelanismo? Nós, nom respondemos afirmativamente com tanta rotundidade, como fam os diferencialistas, incluso, ata o extremo de acusarem este debate de “absurdo”, quando nom o é xa que pulpo é tamém ũa palavra galega; e o que realmente é escandaloso, é que ũa palavra como pulpo lhes pareza mal e que, em cambio, lhes pareza normal a palavra vostede, quando o uso desta palavra é o peor castrapo xamais inventado no que se pode transformar, e que xa transformarom, o galego.

Um debate por “vostede” si que seria absurdo, pero seria moi interesante mirar alguém a defender o indefendivle, porque “vostede” si que é un castelanismo, acastrapado e ainda por riba é um invento. Isto nom-no afirmamos nós, a mesma RAG o admite. Citamo-lo que di a RAG nas “NORMAS ORTOGRÁFICAS E MORFOLÓXICAS DO IDIOMA GALEGO”:
“As formas de cortesía son vostede e vostedes, que esixen verbo en
terceira persoa de singular ou plural, respectivamente.
A escolla a favor destas formas vén dada xa pola tradición escrita desde
o século XIX. As formas tradicionais, hoxe dificilmente recuperables, eran vós
e el (ela, eles, elas), aínda vivas en certas zonas.”
Para a creacióm dũa palavra como vostede o único que temos que facer é sumar vosa + USTED e obteremo-la como resultado. Cabe mencionar que a base desta palavra é USTED xa que preferiam inventar ũa palavra que servira como traducióm literal de usted e nom usar as soluciõs propias de cortesia. É fascinante como preferirom extender ũa palavra que ninguém conocia (que hoxe todo o mundo conoce) e que digam que as formas tradicionaes, ainda vivas, som dificilmente recuperavles. Se conseguirom extender por toda Galicia palavras que ninguém conocia nim sabiam que existiam (ou dotá-las de novos significados), tamém se podem recuperá-las formas galegas de cortesia. Pero como podemos observar, com “vostede” fam ũa e moi extranha excepcióm, quando ”vostede” é um castelanismo completamente inaceptavle, moi diferente do que ocorre coa palavra pulpo.
USTED < VueSTra mercED
VOCÊ < VOssa merCÊ 
VOSTEDE  < VOSTra mercEDE (esta formacióm nom é posivle)
Explicacióm: Para que a palavra VOSTEDE se formara como a conhecemos, cum T no seu interior, teria-se que formar nũa época na que a palavra VOSTRA ainda se usava no galego, com todo, a palavra vostede apareceu moi recentemente e difundiu-se na literatura do século XIX. O único que pode explicar a formacióm desta palavra é a adaptacióm do USTED castelhano, cum cambio no comezo da palavra e outro no final, para que a palavra parecera máis galega… se nom fose así, teriamos no galego VOCÉ, coma no portugués, com todo, VOCÉ nunca se usou e nunca existiu no galego, ao igual que VOSTEDE, porque esa nom é a forma tradicional de cortesia do noso idioma.
Pulpo, pulbo e polbo poderiam-se considerar tanto galegas como castelhanas. As evoluciõs que podemos aplicar na palavra original POLYPUS, levam-nos a esas tres palavras em ambo-los dous idiomas.

A palavra pulpo/pulbo/polbo vém da palavra grega πολύπους, a través do latim (poly̆pus).
As palavras pasam por cambios e transformaciõs, e as palavras latinas que pasarom às linguas románicas cambiam de acordo coa lingua. No -ct- latino vocaliza-se o primeiro elemento do grupo consonántico dando -it- no galego, o mesmo grupo palataliza-se dando -ch- no castelhano e o C volve-se T dando a consoante geminada -tt- no italiano, seria o caso de palavras como noite/noche/notte (do étimo latino nocte). A formacióm de ditongos é algo típico no castelhano e no italiano, pero nom no galego, por iso a palavra latina novu dá nuevo no castelhano e nuovo no italiano, pero novo no galego, sem ditongo.

Cada um destes cambios diferencia um idioma do outro, e é por iso que sabemos que ũa palavra como jueves nom é galega, xa que o fonema representado pola letra J nesta palavra nom pode vir do i semiconsonántico presente na palavra latina iovis, e o O latino tampouco se pode ditongar em UE no galego. Por todas estas características sabemos que ũa palavra como jueves nom é galega.

A explicacióm dada é para mostrar que iso nom se aplica à palavra pulpo. Esta palavra nom tem absolutamente nada de castelhana. Temos diferentes evoluciõs posivles que se poderiam dar a partir da palavra polypus:
- Sonorizacióm do P intervocálico em B seguida da síncope do Y (desaparicióm dum fonema no interior dũa palavra), obtemo-la palavra “polbo”;
- A partir do punto anterior podemos obté-la forma “pulbo”, que tamém está presente no galego, devido a ũa transformacióm da palavra “polbo”, xa que o O tónico de “polbo” se pronuncia de xeito cerrado, similar a um U, como recolhe o Padre Matín Sarmiento no seu catálogo de voces e frases da lingua galega, e nom um O tam aberto como se soe escoitar hoxe em dia quando a gente intenta pronunciá-la palavra “polbo”.
- Tamém existe a forma “pulpo”, que tem o O cerrado em U, ao igual que “pulbo”, pero coa diferencia de que neste caso houvo a síncope do Y antes da sonorizacióm do P intervocálico, dando a forma “pulpo”.

Como podemos ver, entre pulpo, pulbo e polbo nom hai ũa forma máis galega ca outra, todas som posivles evoluciõs no galego e no castelhano, finalmente, cabe concluir que “pulpo” nom é ũa palavra nacida no castelhano, xa que está presente em textos galegos desde o século XII, mentres que no castelhano apareceu por primeira vez em textos do século XIV, polo tanto, poderia incluso ser ũa palavra galega que pasou pra o castelhano.

O diferencialismo no galego - parte 4 (final)

E se vos dixeramos que a utilizacióm que fam da palavra cabicha é um castelanismo? Expliquemo-lo detalhadamente: em si, a palavra cabicha nom é castelanismo, é ũa palavra galega, pero usam-na tanto porque estám castelanizados, xa que tomam como base o castelhano para escrivir no galego. O que fam é pensar “se no castelhano se di colilla, entonces no galego devemos buscar ũa palavra que sirva de traducióm”. Por tanto, buscam no dicionário ũa única palavra que signifique colilla, e atopam cabicha. 

Querem ũa soa palavra porque no castelhano é así. Nom querem buscar ũa solucióm que entendam todo-los galegos. Se no castelhano fose “restos de cigarro” nom teriam ningum problema em usar esta forma, e esta solucióm, a de restos de cigarro, é completamente normal, e usam-na no Brasil, xa que coma Galícia, o Brasil conta com diversas palavras para referir-se ao mesmo. Pra que todos entendam o que se quere dicir, em vez de usarem ũa palavra específica dũa zona (como bituca ou piúba), usam ũa forma que todos entendem e lhes parece normal.

Sempre se basam no castelhano para escrivir ou dicir cousas no noso idioma, o galego. Ò igual que traducem cousas como “agradecemos que hayan escogido” por “agradecemos que tenham escolhido” polo feito de que no castelhano “hayan escogido” se di com duas palavras. Pero no galego di-se com ũa palavra “agradecemos que escolheram/escolhesem”. Como vemos, o pensamento que usam para a traducióm é exactamente o mesmo: 
Castelhano (2 palavras): hayan escogido. Por tanto traducem com 2 palavras: tenham escolhido
Castelhano (1 palavra): colilla. Por tanto traducem com 1 palavra: cabicha (ainda que sexa ũa palavra galega, dar-lhe este uso tam estendido converte-a em castelanismo, xa que a base da utilizacióm é castelhana, como xa explicamos antes)

Defendemos que o galego é diferente do castelhano, así que nom se deve tomar como base o castelhano pra facer traduciõs e tampouco se deve escrivir num galego diferencialista e forzoso. Queremos que os galegos se sintam identificados e cómodos coa variante culta do idioma, e que nom lhes pareza algo forzoso, inventado, estranho, difícil, incomprensivle, etc. Defendemos que os galegos tenham ũa variante estándar normal e natural.