12/05/2013

Conselhinho 2: as grafias G e X


O G pasou por duas evoluciõs diferentes no galego. Como resultado diso temos no galego atual as leturas:
ga - /ha/, /ga/
ge - /ʃe/
gi - /ʃi/
go - /ho/, /go/
gu - /hu/, /gu/

Base a iso, seguimos cas explicaciõs pequeninhas sobre como escrivir coa normativa da Alianza Lingüística polo Idioma Galego (ALIG).


Conselhinho 2: a grafia (G e X)
RAG   -   ALIG  -  Exemplos
X             G, X       xente > gente | filoloxía > filologia | xeografía > geografia | 
                              lóxica > lógica
                              xeito > xeito | axexar > axexar | axóuxere > axóuxere
G            G            gato, goma, galego, galo, labrego


Conservamo-la diferencia entre G e X antes de E e I só ao escrivir, pero a pronuncia nom cambia em absoluto. Nas palavras galegas derivadas de palavras latinas (ou doutras origes) que tinham a letra G, escrivimos sempre G sem importá-la vogal que venha despois, para así, respetá-la orige.
cattu > gato                       geografia > geografia
gente > gente                    origine > orige
filologia > filologia              imagine > image
gumma > goma               
              
Nota: O uso do G é o mesmo que o das outras línguas románicas pero, presenta ũa diferencia co espanhol, a terminacióm -age, que no espanhol nom é com G.

O G antes de A, O e U deve-se pronunciar como /h/, é dicir, de xeito aspirado e nom coma o G do castelám ou do portugués, a nom ser que o falante pertenza à parte máis oriental de Galicia, onde a pronuncia do G se conserva como /g/.




Finalmente, escrive-se X em todo-los outros casos, é dicir, quando a palavra de orige nom tinha G.
sea > seia > seja > sexa
deseo > deseio > desejo > desexo
quis > quise > quixem
fiz > fize > fixem

Nenhum comentário:

Postar um comentário