Conselhinho 3: o til (parte 1)

O til é um dos trazos máis caraterísticos da normativa da ALIG por ser conservador e unificador. Recuperamo-lo da literatura galega para ũa melhor unificacióm e concordáncia co galego como ides ver a continuacióm.

Conselhinho 3: o til (parte 1)

Pom-se til na vogal final das palavras de orige latina rematadas em -ana, que no galego dam duas evoluciõs diferentes, com ou sem nasalizacióm final (que se representa cum N final na normativa da RAG). 

Exemplos: 

RAG                  >   ALIG

mañá, mañán     > manhã

la, lan                  > lã

mazá, mazán     > mazã

campá, campán > campã

A palavra com til pode-se pronunciar com N ou sem N final dependendo do falante, así, as duas formas galegas quedam unificadas na escrita.

Para entender melhor a razóm da recuperacióm do til, é importante

ter em mente que só é um N enriba dũa letra. O til, na norma da ALIG,

presenta diferentes xeitos de o ler como, por exemplo, ca preséncia

da nasalidade, é dicir, co "N" (mañán), ou ca sua auséncia (mañá).

Pom-se tamém o til nas palavras rematadas em -ao, que é o equivalente da terminacióm -ám dos falantes da zona ocidental.
Exemplos:
RAG           >    ALIG

irmán, irmao   > irmám, irmão

man, mao       > mam, mão

verán, verao   > verám, verão

As palavras que se escrivem ca terminacióm -ão lem-se como -ao ou -au, o til nom se le, só aparece por qüestiõs etimológicas. O til nunca se le num ditongo.

Nota: A RAG só acepta pra usos cultos as formas mazá, mañá e la, é dicir, sem N final e deixa formas como mazán, mañán e lan como formas toleradas pra usos máis informaes. O mesmo pasa cas palavras irmao, mao e verao, que som simplemente formas toleradas, pero o estándar determina que  irmán, man e verán som as formas cultas. A diferéncia da RAG, a ALIG acepta as duas como formas cultas e recomenda-se que o falante use a forma da zona de seu.


Conselhinho 4: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-4-o-til-parte-2.html
Conselhinho 2: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-2-grafia-g-e-x.html