É normal que a gente siga opinando e vendo com estranheza o diferencialismo, xa que existem moitas soluciõs para palavras como “agás”, podemos dicir “excepto”, “salvo”, “menos”, “quitando”, “sacando”, etc, dependendo do contexto. Temos aquí dous exemplos:
Frase original 1:
- Máximo 15 minutos, agás carga e descarga
Posivles soluciõs:
- Máximo 15 minutos, excepto carga e descarga
- Máximo 15 minutos, salvo carga e descarga
Frase original 2:
- Seguro escolar, paga-se em Banco X, agás maiores de 28 anos
Posivles soluciõs:
- Seguro escolar, paga-se em Banco X, a excepcióm dos maiores de 28 anos
- Seguro escolar, paga-se em Banco X, menos os maiores de 28 anos
- Seguro escolar, paga-se em Banco X, quitando os maiores de 28 anos
Havendo tantos sinónimos, por que “agás”? Por que um que soa estranho? Pra fugir do castelhano, sabemo-lo e sabe-o todo o mundo. Pero nom nos vale esa resposta, nim a nós nim a ninguém. É ũa palavra que soa estranha, moi minoritária seguramente, e ainda por riba parece que a imponhem. Como observamos, existem outras moitas palavras que som normales para todo-los galegos. Esas som as que hai que usar.
Volvamos escrivir os sinónimos xa mencionados de agás: excepto, menos, quitado, quitando, sacando, salvo. Observemos de novo os exemplos que puxemos para evitar “agás” e seguir sendo ũa frase igual de galega: “Máximo 15 minutos, salvo carga e descarga” “Seguro escolar, paga-se em Banco X, menos os maiores de 28 anos”. Pero vexamos, porque é difícil de entender, e normal que o sexa, porque basicamente nom é entendivle que dentro do idioma haxa tantos sinónimos e se prefira obsesivamente a palavra que é máis diferente do castelhano (e tamém do portugués, existem tamém diferencialistas que prefirem as palavras diferentes do castelhano e do portugués).
Sabedes? Nos países normales prefirem escolher ũa forma que sexa comum para todo-los habitantes e que, obviamente, lhes soe de xeito normal e natural a todos. A que nom sabedes como se dice “agás” no portugués do Brasil? Simplemente… “exceto”, é dicir, “excepto”, pero perde o p do grupo consonántico -pt- (como tamém se pode pronunciar no galego) e por iso escrivem “exceto”.
Ponhamos outro exemplo:
Frase original 3:
- Tirar cabichas, 4 puntos.
Posivles soluciõs:
- Tirar restos de cigarro, 4 puntos
- Tirar cigarros, 4 puntos
Sem dúvida é moito melhor escrivir ũa palavra que quase ninguém entende, note-se o sarcasmo, xa que parece que se pretende que pensemos que usamos moitos castelanismos e que nom somos capaces nim de entender o noso própio idioma.
28/11/2013
15/10/2013
O diferencialismo no galego - Parte 2
Ũs exemplos de imposicióm de vocabulário som as palavras “agás”, “quenda” ou “cabichas”, esta última aprendida polos condutores no aviso da DGT que pom “tirar cabichas 4 puntos”. Somos conscientes de que em cada lugar, existem castelanismos e palavras diferentes, por iso, falaremos da situacióm que nos rodea, e na situacióm que nos rodea, “agás”, “quenda” e “cabichas” som palavras completamente inexistentes. Dicimos “excepto”, dicimos “turno” ou “vez” e dicimos “colilhas”. As palavras “agás”, “quenda” e “cabichas” só existem por escrito. Para nós e os nosos vecinhos, som palavras estranhas e diferencialistas. No que pensa a gente ao mirá-las é simplemente que se dicem nalgũa aldea pequena de Galícia pero que as dam a conocer de forma obsesiva porque som diferentes do castelhano. Todo se reduce a ser diferente do castelhano, e ainda que moitos entendamos por que usam “quenda”, seguimos preguntando e escoitando “Por que escrivem quenda e nom turno, que é como dicimos?”. Desafortunadamente, o que pensa a gente nom só se reduce a iso. O diferencialismo, que nom lhe gusta a ninguém, trae prexuízos com el… Referimo-nos ao “falamos mal”. Comeza-se a pensar que as palavras impostas som as únicas formas correctas, e comeza-se a ter vergonza de usar as própias pero sem deixar de usá-las devido a que as impostas som demasiado estranhas e artificiaes. Este pensamento, dá-se de xeito moito máis acelerado e presente na mocidade, influenciada polo galego da escola e da ideología ou pensamento do profesor.
Pero nom é ũa resposta válida a de que o fam por critério diferencialista, polo menos, nom para os galegofalantes estranhados ca situacióm. Seguirám preguntando o mesmo, e com razóm, xa que é ũa resposta inaceptavle para os própios galegos que vem e miramos o nulo sentidinho que tem querer usar palavras estranhas e moi minoritarias coa intencióm de fugir desesperadamente da aproximidade co castelhano.
Nom miramos ningum benefício no diferencialismo, e moito menos, na sua imposicióm. Só acabará por facer que o galego desapareza, xa que é matá-lo desde dentro.
Pero nom é ũa resposta válida a de que o fam por critério diferencialista, polo menos, nom para os galegofalantes estranhados ca situacióm. Seguirám preguntando o mesmo, e com razóm, xa que é ũa resposta inaceptavle para os própios galegos que vem e miramos o nulo sentidinho que tem querer usar palavras estranhas e moi minoritarias coa intencióm de fugir desesperadamente da aproximidade co castelhano.
Nom miramos ningum benefício no diferencialismo, e moito menos, na sua imposicióm. Só acabará por facer que o galego desapareza, xa que é matá-lo desde dentro.
20/09/2013
O diferencialismo no galego: ũa ideologia destrutiva
Ũa característica que moitos defensores do galego tenhem, sexam reintegracionistas ou isolacionistas, é o diferencialismo, é dicir, a intencióm de afastar-se do castelhano. Em moitas ocasiõs é um diferencialismo moi radical e exagerado, o que provoca um sentimento de rechazo e desaprovacióm por parte dos galegofalantes cara aos que soem defendé-lo idioma, porque normalmente som eles os diferencialistas, e iso fai que os que máis defendem e se preocupam polo noso idioma sexam rexeitados polo pobo galego. O diferencialismo fai parecé-lo galego um idioma estranho para os própios falantes e em moitas ocasiõs ata difícil de entender. Esta situacióm, provoca rechazo, e que o pobo galego nom se sinta identificado cos defensores do idioma.
Ademais chega a provocar vergonza em moitos falantes, principalmente nos que crem estar máis influenciados polo castelhano, como por exemplo a gente nova de moitas urbes, o que provoca que fuxam pra o castelhano em moitas situaciõs por pensarem que o galego que falam está demasiado castelanizado, e que, como consequéncia, o falam mal, pensamento provocado principalmente polo seu xeito de pensar xa que radica na nom comprensióm de moitas palavras do galego (normalmente diferencialistas) devido à utilizacióm exagerada de certos términos, chegando incluso, à imposicióm desas palavras por parte da poboacióm máis culta de Galícia.
Outro problema que tamém vivimos é a ultracorrecióm do galego no colégio, porque moitos profesores corrigem-lhes aos estudiantes palavras que estám completamente correctas no galego e substituem-nas por outras palavras galegas só por diferencialismo, e iso provoca que vaiam nacendo os complexos xa mencionados na cabecinha dos rapaces. E corrigindo ou nom, dalgũa estranha forma ou outra, consiguem facé-los pensar que usar ũa palavra como lábios é um castelanismo, e que a palavra correcta é beizos, quando as duas estám correctas no galego e aparecem no dicionário, tanto no da RAG como no Estraviz (AGAL). Sem mencioná-lo feito da obsesióm cos castelanismos que parece estar a nacer na gente nova, pensamento tamém provocado polo colégio como consequéncia de lhe dicir aos rapaces que “hai que falar bem”, e ese tipo de pensamento levam-no para as suas famílias e amigos, corrigindo-os ademais e pasando-lhes a eles o sentimento de vergonza polo uso “incorrecto” da língua.
Os castelanismos som tam importantes para a escola que fai que para os rapaces sexa moito máis fácil identificar um castelanismo no galego que um galeguismo no castelhano. Como resultado, o galego parece um idioma máis difícil, complicado e estranho, e o galego que falam parece-lhes um galego mal falado devido à enorme diferéncia que existe co “galego correcto”. E o castelhano, parece, obviamente, um idioma máis simple e parecido ao seu xeito de falar, xa que nom existem estes problemas nim som corrigidos coma no galego.
…………………………………...
Nas entradas “Existe um galego normal e um galego artificial?” expomos e falamos principalmente dũa absorcióm lingüística existente em Galícia, e que por esa razóm, palavras como “coitelo” ou “cadeira” nos podem soar estranhas. Pero o uso destas palavras nom é diferencialismo, nim deveria ser tampouco galego estranho, artificial ou de velhos. O uso destas palavras é por recuperacióm xa que forom substituídas por equivalentes castelãas. É importante diferenciar recuperacióm (usar cadeira e nom silha, por exemplo) de diferencialismo. O diferencialismo busca e usa as palavras máis distintas que poidam existir no idioma para ũa idea ou significado (usar quenda, por exemplo) coa intencióm de soar e ver-se diferente do castelhano, como punto base.
Ademais chega a provocar vergonza em moitos falantes, principalmente nos que crem estar máis influenciados polo castelhano, como por exemplo a gente nova de moitas urbes, o que provoca que fuxam pra o castelhano em moitas situaciõs por pensarem que o galego que falam está demasiado castelanizado, e que, como consequéncia, o falam mal, pensamento provocado principalmente polo seu xeito de pensar xa que radica na nom comprensióm de moitas palavras do galego (normalmente diferencialistas) devido à utilizacióm exagerada de certos términos, chegando incluso, à imposicióm desas palavras por parte da poboacióm máis culta de Galícia.
Outro problema que tamém vivimos é a ultracorrecióm do galego no colégio, porque moitos profesores corrigem-lhes aos estudiantes palavras que estám completamente correctas no galego e substituem-nas por outras palavras galegas só por diferencialismo, e iso provoca que vaiam nacendo os complexos xa mencionados na cabecinha dos rapaces. E corrigindo ou nom, dalgũa estranha forma ou outra, consiguem facé-los pensar que usar ũa palavra como lábios é um castelanismo, e que a palavra correcta é beizos, quando as duas estám correctas no galego e aparecem no dicionário, tanto no da RAG como no Estraviz (AGAL). Sem mencioná-lo feito da obsesióm cos castelanismos que parece estar a nacer na gente nova, pensamento tamém provocado polo colégio como consequéncia de lhe dicir aos rapaces que “hai que falar bem”, e ese tipo de pensamento levam-no para as suas famílias e amigos, corrigindo-os ademais e pasando-lhes a eles o sentimento de vergonza polo uso “incorrecto” da língua.
Os castelanismos som tam importantes para a escola que fai que para os rapaces sexa moito máis fácil identificar um castelanismo no galego que um galeguismo no castelhano. Como resultado, o galego parece um idioma máis difícil, complicado e estranho, e o galego que falam parece-lhes um galego mal falado devido à enorme diferéncia que existe co “galego correcto”. E o castelhano, parece, obviamente, um idioma máis simple e parecido ao seu xeito de falar, xa que nom existem estes problemas nim som corrigidos coma no galego.
…………………………………...
Nas entradas “Existe um galego normal e um galego artificial?” expomos e falamos principalmente dũa absorcióm lingüística existente em Galícia, e que por esa razóm, palavras como “coitelo” ou “cadeira” nos podem soar estranhas. Pero o uso destas palavras nom é diferencialismo, nim deveria ser tampouco galego estranho, artificial ou de velhos. O uso destas palavras é por recuperacióm xa que forom substituídas por equivalentes castelãas. É importante diferenciar recuperacióm (usar cadeira e nom silha, por exemplo) de diferencialismo. O diferencialismo busca e usa as palavras máis distintas que poidam existir no idioma para ũa idea ou significado (usar quenda, por exemplo) coa intencióm de soar e ver-se diferente do castelhano, como punto base.
18/08/2013
Castelanismo: ter + particípio
Um castelanismo moi estendido no galego é o ter + particípio. É ũa estrutura que existe no galego, pero com outro significado. Nesta entrada diremos-vos quando o ter + particípio é um castelanismo.
O haver + particípio do castelám nom existe no galego, nim co verbo haver, nim co verbo ter e, ademais, o ter + particípio com ese sentido é um castelanismo, xa que é ũa adaptacióm da estrutura do castelám e nom ũa construcióm galega.
Castelám: Había hablado
Portugués: Tinha falado / Havia falado / Falara
Galego: Falara
Castelám: Si lo hubiera hecho / Si lo hubiese hecho
Portugués: Se o tivesse feito / Se o houvesse feito
Galego: Se o fixera / Se o fixese
Castelám: Habría ido ayer por su casa si tuviera/tuviese ya el dinero
Portugués: Teria/haveria ido ontem pela sua casa se já tivesse o dinheiro
Galego: Iria onte pola sua casa se tivera/tivese xa o dinheiro/os quartos
*máis exemplos no final de todo do artigo*
Desafortunadamente, ese é um castelanismo que se está estendendo porque moita gente nom se dá conta de que o galego e o castelám som dous idiomas com estruturas diferentes e que nom se pode falar o galego como se fora ũa simple adaptacióm ou traducióm literal (ou quase literal) do castelám. Os tempos simples som ũa característica moi importante do noso idioma e a sua substitucióm por tempos compostos normalmente é feita por castelanfalantes ou persoas influenciadas polo castelám pero, pra a maioria dos galegofalantes esa é ũa estrutura estranha e incluso incomprensivle nalgũs casos.
Um exemplo de quando pode ser incomprensivle esta estrutura “ter + part.” foi nũa image que miramos que se deu a conocer no facebook que punha o seguinte:
Pra moitos galegofalantes, a frase “puideron ter feito isto” nom tem coeréncia, o que a fai quase incomprensivle. Pra que todo-los galegofalantes a entenderam, seria necesário eliminá-lo castelanismo e cambiá-lo pola estrutura galega. Ũa traducióm adequada para “ter feito” é simplemente “facer”.
puideron ter feito isto -> puideron facer isto
A image anterior é só um exemplo de como está estendido o castelanismo. Pero nesa ocasióm, é só ũa image, xa que tamém o podemos atopar em gravaciõs usadas no transporte público. No seguinte vídeo podemos apreciar como o que dicimos é certo.
Vídeo enteiro aquí: https://www.youtube.com/watch?v=Xw-2JJZ4pH4
Vídeo enteiro (ca normativa da RAG): https://www.youtube.com/watch?v=34Hfr2vGNNU
Transcricióm:
Senhores viageiros,
Renfe dá-lhes a benvida a bordo deste trem de média distáncia com destino: Pontevedra.
Agradecemos que tenham escolhido o noso servizo.
Renfe desexa-lhes ũa agradavle viage.
Informamos-lhes de que este trem dispóm de máquinas de autovenda de bevidas.
Podemos apreciar o uso do castelanismo nũa gravacióm que se reproduce todo-los dias e que centos de persoas escoitam. No galego seria “escolheram/escolhesem” e nunca “tenham escolhido”.
O “ter + part.” no galego é ũa perífrase verbal que se usa pra indicar acciõs pasadas e reiteradas, é dicir, um acto que realizaches em diferentes ocasiõs.
- Fum à feira
Neste caso, estás-te a referir a ũa ocasióm específica na que foches à feira.
- Tenho ido à feira
Neste, pola contra, estás a dicir que foches à feira e que volveches ir noutras ocasiõs.
Obs.: neste tipo de construcióm o “ter” conxuga-se sempre em presente (eu tenho, ti tes, el tem...)
EXEMPLOS
Em ocasiõs pode ser complicado para aqueles que pensam e falam com tempos compostos convertí-los em tempos simples. Por esta razóm, deixamos-vos ũa lista de exemplos com diferentes tempos compostos pra que nom sexa tam complicado.
Gal.: Fum à feira.
Port.: Fui à feira.
Cast.: He ido al mercado.
Gal.: O meu amigo comprou ũs zapatos.
Port.: O meu amigo comprou uns sapatos.
Cast.: Mi amigo se ha comprado unos zapatos.
Gal.: Xa fora ela colher o periódico.
Port.: Já tinha ido ela pegar o jornal.
Cast.: Ya había ido ella a coger el periódico.
Gal.: Está mal responder isto? / Está mal que respondera/respondese isto?
Port.: Está errado responder/ter respondido isto?
Cast.: ¿Está mal haber respondido esto...?
Gal.: Nom deveu facer iso.
Port.: Não teria que ter feito isso.
Cast.: No tendría que haber hecho eso.
Gal.: Facendo algo así, nom sei como nom tem remordementos.
Port.: Tendo feito algo assim, não sei como não tem remorso.
Cast.: Habiendo hecho algo así, no sé como no tiene remordimientos.
Obs: “Facendo” nesta frase pode dar a idea de que a accióm está em presente, por esa razóm, é melhor cambiar a estrutura e nom realizar ũa traducióm literal.
Ũa opcióm seria: Despois de facer algo así, nom sei como nom tem remordementos.
Gal.: Agacharamo-nos/Agachamo-nos para que nom nos vise o seu amigo.
Port.: Tínhamo-nos agachado para que não nos visse o seu amigo.
Port. Br.: A gente tinha se abaixado para o amigo dele não ver a gente.
Cast.: Nos habíamos agachado para que no nos viese su amigo.
Gal: Meu irmám nom se tranquilizou ata que terminou o partido de fútbol.
Port.: Meu irmão não se tranquilizou até terminar a partida de futebol.
Cast.: Mi hermano no se tranquilizó hasta que hubo terminado el partido de fútbol.
Gal.: Terei vivida ũa boa vida quando chegue aos 80 anos.
Terei ũa boa vida vivida quando chegue aos 80 anos.
Port.: Terei vivido uma boa vida quando tiver 80 anos.
Cast.: Habré vivido una buena vida cuando tenga 80 años.
Obs: No caso do galego, “terei vivida” nom é um tempo composto. Vivida indica como tes a vida e, por iso, concorda com ela em género e número.
Gal.: Som-che ũs trampulheiros, pero perderiam se nom fixesem tantas trampas.
Port.: São uns trapaceiros, mas teriam perdido se não tivessem feito tantas trapaças.
Cast.: Son unos tramposos pero, habrían perdido si no hubiesen hecho tantas trampas.
Gal.: Preferiria que nom-no fixera/fixese.
Port.: Preferiria que não o tivesse/houvesse. feito
Cast.: Preferiría que no lo hubiera/hubiese hecho.
Gal.: Espero que aprovaram/aprovasem esa lei nova.
Port.: Espero que tenham aprovado essa lei nova.
Cast.: Espero que hayan aprobado esa ley nueva.
O haver + particípio do castelám nom existe no galego, nim co verbo haver, nim co verbo ter e, ademais, o ter + particípio com ese sentido é um castelanismo, xa que é ũa adaptacióm da estrutura do castelám e nom ũa construcióm galega.
Castelám: Había hablado
Portugués: Tinha falado / Havia falado / Falara
Galego: Falara
Castelám: Si lo hubiera hecho / Si lo hubiese hecho
Portugués: Se o tivesse feito / Se o houvesse feito
Galego: Se o fixera / Se o fixese
Castelám: Habría ido ayer por su casa si tuviera/tuviese ya el dinero
Portugués: Teria/haveria ido ontem pela sua casa se já tivesse o dinheiro
Galego: Iria onte pola sua casa se tivera/tivese xa o dinheiro/os quartos
*máis exemplos no final de todo do artigo*
Desafortunadamente, ese é um castelanismo que se está estendendo porque moita gente nom se dá conta de que o galego e o castelám som dous idiomas com estruturas diferentes e que nom se pode falar o galego como se fora ũa simple adaptacióm ou traducióm literal (ou quase literal) do castelám. Os tempos simples som ũa característica moi importante do noso idioma e a sua substitucióm por tempos compostos normalmente é feita por castelanfalantes ou persoas influenciadas polo castelám pero, pra a maioria dos galegofalantes esa é ũa estrutura estranha e incluso incomprensivle nalgũs casos.
Um exemplo de quando pode ser incomprensivle esta estrutura “ter + part.” foi nũa image que miramos que se deu a conocer no facebook que punha o seguinte:
Pra moitos galegofalantes, a frase “puideron ter feito isto” nom tem coeréncia, o que a fai quase incomprensivle. Pra que todo-los galegofalantes a entenderam, seria necesário eliminá-lo castelanismo e cambiá-lo pola estrutura galega. Ũa traducióm adequada para “ter feito” é simplemente “facer”.
puideron ter feito isto -> puideron facer isto
A image anterior é só um exemplo de como está estendido o castelanismo. Pero nesa ocasióm, é só ũa image, xa que tamém o podemos atopar em gravaciõs usadas no transporte público. No seguinte vídeo podemos apreciar como o que dicimos é certo.
Vídeo enteiro (ca normativa da RAG): https://www.youtube.com/watch?v=34Hfr2vGNNU
Transcricióm:
Senhores viageiros,
Renfe dá-lhes a benvida a bordo deste trem de média distáncia com destino: Pontevedra.
Agradecemos que tenham escolhido o noso servizo.
Renfe desexa-lhes ũa agradavle viage.
Informamos-lhes de que este trem dispóm de máquinas de autovenda de bevidas.
Podemos apreciar o uso do castelanismo nũa gravacióm que se reproduce todo-los dias e que centos de persoas escoitam. No galego seria “escolheram/escolhesem” e nunca “tenham escolhido”.
O “ter + part.” no galego é ũa perífrase verbal que se usa pra indicar acciõs pasadas e reiteradas, é dicir, um acto que realizaches em diferentes ocasiõs.
- Fum à feira
Neste caso, estás-te a referir a ũa ocasióm específica na que foches à feira.
- Tenho ido à feira
Neste, pola contra, estás a dicir que foches à feira e que volveches ir noutras ocasiõs.
Obs.: neste tipo de construcióm o “ter” conxuga-se sempre em presente (eu tenho, ti tes, el tem...)
EXEMPLOS
Em ocasiõs pode ser complicado para aqueles que pensam e falam com tempos compostos convertí-los em tempos simples. Por esta razóm, deixamos-vos ũa lista de exemplos com diferentes tempos compostos pra que nom sexa tam complicado.
Gal.: Fum à feira.
Port.: Fui à feira.
Cast.: He ido al mercado.
Gal.: O meu amigo comprou ũs zapatos.
Port.: O meu amigo comprou uns sapatos.
Cast.: Mi amigo se ha comprado unos zapatos.
Gal.: Xa fora ela colher o periódico.
Port.: Já tinha ido ela pegar o jornal.
Cast.: Ya había ido ella a coger el periódico.
Gal.: Está mal responder isto? / Está mal que respondera/respondese isto?
Port.: Está errado responder/ter respondido isto?
Cast.: ¿Está mal haber respondido esto...?
Gal.: Nom deveu facer iso.
Port.: Não teria que ter feito isso.
Cast.: No tendría que haber hecho eso.
Gal.: Facendo algo así, nom sei como nom tem remordementos.
Port.: Tendo feito algo assim, não sei como não tem remorso.
Cast.: Habiendo hecho algo así, no sé como no tiene remordimientos.
Obs: “Facendo” nesta frase pode dar a idea de que a accióm está em presente, por esa razóm, é melhor cambiar a estrutura e nom realizar ũa traducióm literal.
Ũa opcióm seria: Despois de facer algo así, nom sei como nom tem remordementos.
Gal.: Agacharamo-nos/Agachamo-nos para que nom nos vise o seu amigo.
Port.: Tínhamo-nos agachado para que não nos visse o seu amigo.
Port. Br.: A gente tinha se abaixado para o amigo dele não ver a gente.
Cast.: Nos habíamos agachado para que no nos viese su amigo.
Gal: Meu irmám nom se tranquilizou ata que terminou o partido de fútbol.
Port.: Meu irmão não se tranquilizou até terminar a partida de futebol.
Cast.: Mi hermano no se tranquilizó hasta que hubo terminado el partido de fútbol.
Gal.: Terei vivida ũa boa vida quando chegue aos 80 anos.
Terei ũa boa vida vivida quando chegue aos 80 anos.
Port.: Terei vivido uma boa vida quando tiver 80 anos.
Cast.: Habré vivido una buena vida cuando tenga 80 años.
Obs: No caso do galego, “terei vivida” nom é um tempo composto. Vivida indica como tes a vida e, por iso, concorda com ela em género e número.
Gal.: Som-che ũs trampulheiros, pero perderiam se nom fixesem tantas trampas.
Port.: São uns trapaceiros, mas teriam perdido se não tivessem feito tantas trapaças.
Cast.: Son unos tramposos pero, habrían perdido si no hubiesen hecho tantas trampas.
Gal.: Preferiria que nom-no fixera/fixese.
Port.: Preferiria que não o tivesse/houvesse. feito
Cast.: Preferiría que no lo hubiera/hubiese hecho.
Gal.: Espero que aprovaram/aprovasem esa lei nova.
Port.: Espero que tenham aprovado essa lei nova.
Cast.: Espero que hayan aprobado esa ley nueva.
21/06/2013
A "gheada" na normativa da Alianza
Que lugar ocupa a gheada na normativa da Alianza Lingüística polo Idioma Galego (ALIG)?
A gheada forma parte da normativa na oralidade e na escrita. Escrivimos G pero lemos com aspiracióm xa que é a evolucióm que se deu na maior parte de Galícia. Consideramos um castelanismo le-lo G sem aspiracióm nas zonas onde se produciu esa evolucióm, nas outras, pola contra, nom é ningum castelanismo.
E por que é um castelanismo pronunciar o G como /g/?
Soamente o é naquelas zonas onde o fonema /g/ pasou pola evolucióm que deu a aspiracióm (representado como GH pola RAG), como resultado, a letra G le-se sempre de xeito aspirado (ga, go, gu e gue, gui). É um castelanismo xa que se renega por completo da evolucióm e fonética propia a favor do G castelhano.
Por que o considerades renegar da evolucióm e fonética propia do galego?
Polo uso do G castelhano para evitar ler e/ou falar com aspiracióm.
Por que considerades importante a defensa da gheada?
A defensa da aspiracióm do galego é importante. É ũa evolucióm (maioritaria) que se está a perder por culpa dos prexuicios que recaem sobre ela. É um trazo diferenciador das demais linguas románicas e, ademais, marcante, um trazo único em todo o seu esplendor. Diferencia-nos das nosas linguas vecinhas, como o castelhano e o portugués. Ũa evolucióm da que se pode presumir por ser tam única no noso idioma, pero sentenciada pola inxustificada razóm de a asimilar a gente inculta ou similar. A fonética e as evoluciõs do idioma, do mesmo xeito que a forma de falar dũa persoa, nom determinam se ũa persoa é bruta ou nom, o seu nivel de conocementos ou outros temas semelhantes.
E por que pensades que recaem prexuícios sobre a gheada?
A razóm é simple. Porque está em retroceso. Pode-se ver de xeito moi simple na gente nova, que, ou falam sem gheada, ou fam-no de xeito moi intermitente, por exemplo, algũas veces dim "Galicia" pero outras "Ghalicia". E se lhes comentas algo, em seguida fam algum comentario atribuindo-a a gente bruta, pero sempre, de forma graciosa, como se o combio de /g/ a /h/ fose algo gracioso. Este é só um exemplo, outro vestígio disto pode-se observar no galego estándar dos medios de comunicacióm xa que a gheada, a pesar de ser um rasgo maioritario, está completamente deixada de lado.
Entóm... como representades a gheada se nom escrivides GH?
Representamo-lo como G. O G sirve para unificar toda-las evoluciõs polas que pasou o fonema /g/. Deste xeito, palavras como gato, gracinhas, guerra lem-se ghato, ghracinhas, gherra pero tamén ggato, ggracinhas e ggerra. E si que escrivimos GH, pero o GH usamo-lo unicamente quando queremos especificar que a pronuncia é aspirada (ghracinhas) e o GG para quando o G nom é aspirado (ggracinhas).
A gheada forma parte da normativa na oralidade e na escrita. Escrivimos G pero lemos com aspiracióm xa que é a evolucióm que se deu na maior parte de Galícia. Consideramos um castelanismo le-lo G sem aspiracióm nas zonas onde se produciu esa evolucióm, nas outras, pola contra, nom é ningum castelanismo.
E por que é um castelanismo pronunciar o G como /g/?
Soamente o é naquelas zonas onde o fonema /g/ pasou pola evolucióm que deu a aspiracióm (representado como GH pola RAG), como resultado, a letra G le-se sempre de xeito aspirado (ga, go, gu e gue, gui). É um castelanismo xa que se renega por completo da evolucióm e fonética propia a favor do G castelhano.
Por que o considerades renegar da evolucióm e fonética propia do galego?
Polo uso do G castelhano para evitar ler e/ou falar com aspiracióm.
Por que considerades importante a defensa da gheada?
A defensa da aspiracióm do galego é importante. É ũa evolucióm (maioritaria) que se está a perder por culpa dos prexuicios que recaem sobre ela. É um trazo diferenciador das demais linguas románicas e, ademais, marcante, um trazo único em todo o seu esplendor. Diferencia-nos das nosas linguas vecinhas, como o castelhano e o portugués. Ũa evolucióm da que se pode presumir por ser tam única no noso idioma, pero sentenciada pola inxustificada razóm de a asimilar a gente inculta ou similar. A fonética e as evoluciõs do idioma, do mesmo xeito que a forma de falar dũa persoa, nom determinam se ũa persoa é bruta ou nom, o seu nivel de conocementos ou outros temas semelhantes.
E por que pensades que recaem prexuícios sobre a gheada?
A razóm é simple. Porque está em retroceso. Pode-se ver de xeito moi simple na gente nova, que, ou falam sem gheada, ou fam-no de xeito moi intermitente, por exemplo, algũas veces dim "Galicia" pero outras "Ghalicia". E se lhes comentas algo, em seguida fam algum comentario atribuindo-a a gente bruta, pero sempre, de forma graciosa, como se o combio de /g/ a /h/ fose algo gracioso. Este é só um exemplo, outro vestígio disto pode-se observar no galego estándar dos medios de comunicacióm xa que a gheada, a pesar de ser um rasgo maioritario, está completamente deixada de lado.
Entóm... como representades a gheada se nom escrivides GH?
Representamo-lo como G. O G sirve para unificar toda-las evoluciõs polas que pasou o fonema /g/. Deste xeito, palavras como gato, gracinhas, guerra lem-se ghato, ghracinhas, gherra pero tamén ggato, ggracinhas e ggerra. E si que escrivimos GH, pero o GH usamo-lo unicamente quando queremos especificar que a pronuncia é aspirada (ghracinhas) e o GG para quando o G nom é aspirado (ggracinhas).
19/06/2013
Brasil contra a mentira e o engano
O pobo brasileiro enteiro loita polos seus dereitos, estando a educacióm e a sanidade entre os principaes obxetivos das manifestaciõs, así como o combate contra a corrupcióm. O pobo todo levanta-se para crear um Brasil melhor e os manifestantes acudem às cidades em masa para expresá-lo seu desexo de mudanza.
Os pioneiros desta etapa de cámbio som os natalenses, xa que as protestas comezarom na capital do Rio Grande do Norte, Natal. Num princípio era em contra da subida dos précios do transporte público, pero acabou desembocando em moitas reivindicaciõs máis por todo o Brasil.
Hai soamente dous dias (17/06/2013) gravou-se este vídeo em Brasília, a capital do Brasil. Podemos observar como se estenderom as protestas e ver as ganas de cámbio que sinte este pobo cansado de tanta corrupcióm e mentiras. Nel, toda-las persoas alá reunidas berram polo que querem de xeito sincronizado e moi bonito.
Ademais das manifestaciõs, no internet podemos ver ũa intensa actividade que mostra como o pobo brasileiro esperta.
Este é o tipo de images e vídeos que nom de difundir-se no internet e dar-se a conocer no mundo enteiro:
O vlogueiro Felipe Neto, um dos máis famosos do Brasil, mostra a sua indignacióm contra o sistema político e administrativo do Brasil e deixa claro que está a favor das protestas.
Este vídeo amosa outra persoa indignada ante a situacióm do Brasil na actualidade e mostra, com argumentos sólidos e interesantes, que o que os políticos brasileiros difudem para o mundo é ũa mentira.
O Brasil sem dúvida está transmitindo toda ũa mensage de reivindicacióm e esperanza, sendo um exemplo a seguir para todas aquelas naciõs oprimidas.
Os pioneiros desta etapa de cámbio som os natalenses, xa que as protestas comezarom na capital do Rio Grande do Norte, Natal. Num princípio era em contra da subida dos précios do transporte público, pero acabou desembocando em moitas reivindicaciõs máis por todo o Brasil.
Manifestantes em Natal, a cidade onde comezarom as protestas
Image na que saem manifestantes em várias cidades brasileiras e um pequeno texto lembrando que todo comezou na capital do estado do Rio Grande do Norte.
Hai soamente dous dias (17/06/2013) gravou-se este vídeo em Brasília, a capital do Brasil. Podemos observar como se estenderom as protestas e ver as ganas de cámbio que sinte este pobo cansado de tanta corrupcióm e mentiras. Nel, toda-las persoas alá reunidas berram polo que querem de xeito sincronizado e moi bonito.
Manifestantes em Brasília, a capital do país, baixo o lema "Amanhã vai ser maior"
Ademais das manifestaciõs, no internet podemos ver ũa intensa actividade que mostra como o pobo brasileiro esperta.
Este é o tipo de images e vídeos que nom de difundir-se no internet e dar-se a conocer no mundo enteiro:
Versióm modificada da bandeira do Brasil na que cámbia o lema
"ordem e progresso" por "em progresso".
"ordem e progresso" por "em progresso".
O gasto esagerado na construcióm dos estádios de fútbol
é um forte desencadeante das protestas
O Brasil sem dúvida está transmitindo toda ũa mensage de reivindicacióm e esperanza, sendo um exemplo a seguir para todas aquelas naciõs oprimidas.
15/06/2013
Espácio musical: Como uma onda
Neste post de hoxe do espácio musical mostraremos ũa cancióm brasileira que realmente vale a pena escoitar. O tema da cancióm gira em que todo cámbia igual ca ũa onda no mar. Esperemos que vos guste!
Idioma: portugués brasileiro
Compositor e cantante: Lulu Santos (Luís Maurício Pragana dos Santos)
Ano: 1983
Referéncia: banda sonora da palícula Garota Dourada
LETRA:
Nada do que foi será
de novo do jeito que já foi um dia
Tudo passa
Tudo sempre passará
A vida vem em ondas
como o mar
num indo e vindo infinito
Tudo o que se vê não é
igual ao que a gente
viu há um segundo
Tudo muda o tempo todo
no mundo
Não adianta fugir
nem mentir
pra si mesmo agora
Há tanta vida lá fora
Aqui dentro sempre
Como uma onda no mar
Como uma onda no mar
Como uma onda no mar
Explicaciõs para falantes de galego:
- Ao que a gente viu há um segundo
Ao que nós vimos hai um segundo
- Não adianta fugir nem mentir
É inútil fugir e mentir
- Ao que a gente viu há um segundo
Ao que nós vimos hai um segundo
- Não adianta fugir nem mentir
É inútil fugir e mentir
31/05/2013
Conselhinho 5: a acentuacióm (parte 1)
Pra explicá-las regras de acentuacióm da normativa da ALIG, intentaremos nom usar términos linguísticos. Faremos ũa explicacióm simplinha com base em comparaciõs entre a normativa da RAG e a da ALIG.
RAG ALIG
día dia
fío fio
lúa lua
policía policia
filoloxía filologia
dicía dicia
falaría falaria
(acento optativo)
farmacia farmácia
mutuo mútuo
preferencia preferéncia
ausencia auséncia
tolemia tolémia
exercicio exercício
cambio cámbio
Como podemos ver, na normativa da ALIG nom se acentuam os hiatos como dia, fio, lua... Pero acentuamos palavras como farmácia, mútuo, preferéncia, auséncia.... Pero este acento é optativo, será explicado noutro conselhinho máis adiante.
Conselhinho 4: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-4-o-til-parte-2.html
22/05/2013
Espácio musical: Owata
No espácio musical vamos mostrar vídeos galegos, portugueses, brasileiros, etc., pra dar a conocer canciõs galegas, pero tamém, canciõs do mundo lusófono xa que formamos parte da mesma família pero, parece que Galícia tem moito máis contacto co mundo hispánico ca co mundo lusófono, é dicir, estamos com pouco contacto cos nosos irmãs na actualidá. Amosaremos moitos tipos de canciõs diferentes.
Neste espácio musical, hoxe posteamos um fandub em galego da cancióm Owata.
Obs.: No final deste post estám algũas explicaciõs sobre a letra pra os falantes de portugués.
Título: Owata - Super Marcha Turca
Idioma: galego
Ano: 2013
Referéncia: Vocaloid
Máis info.: fandub (fandoblage - realizado por fãs e para fãs, sem ánimo de lucro)
Título: Owata - Super Marcha Turca
Idioma: galego
Ano: 2013
Referéncia: Vocaloid
Máis info.: fandub (fandoblage - realizado por fãs e para fãs, sem ánimo de lucro)
LETRA:
Hoxe eu espertei tarde de máis
Cambiei-me bulindo e saim a liscar
Coitado
Coitado
Coitado, pobre coitado
Na estacióm de trem logo percibim
Que o bilhete do trem e a carteira esquecim
E que pasou lo?
Que pasou lo?
Que pasou lo?
Di-me, e que pasou lo?
Corrim pra a casinha pra buscar
Correu pra a casinha pra buscar
Com certeza iría-me atrasar
Com certeza iria-se atrasar
E logo colhim o móbil pra chamar
Chamá-lo meu amigo porque o tinha que avisar
Pero nim dei um toque,
E ao móbil deu-lhe por morrer
Mala sorte!
Era súper importante aquel encontro
Apuraras!
Nom sabía como me iría explicar
Mala sorte!
As portas pecharom-se-me nos focinhos
Apuraras!
O seguinte trem eu tenho que esperar
De qualquera xeito, eu tería que avisá-lo
pra nom corré-lo perigo que se puidera enfadar.
Procurei bastante, e um teléfono atopei
pero na quarteira nom tinha solto pra o poder chamar.
Eu busquei de novo
E encontrei ũa tendinha alí pretinho
Onde pedim cámbio pra telefonear
Pra o teléfono che bulim
E foi quando me decatei
Que nom sabía de cabeza
O seu número pra o chamar
Cacholám!
Era súper importante aquel encontro
Apuraras!
Nom sabía como me iría explicar
Mala sorte!
Deu a hora que eu acordara com el
Cabezám!
Era tarde pero eu tinha que ir
Ao final cheguei, que situacióm!
Havia moita gente acumulada aló
Probinho
Probinho
Probinho
Probe probinho
Eu ata intentei procurá-lo alí,
Mais com tanta gente
Nunca o ia conseguir
E que pasou lo?
Que pasou lo?
Que pasou lo?
Di-me, e que pasou lo?
Merquei nũa tendinha d'alá
Mercou nũa tendinha d'alá
Um cargador para me salvar
Um cargador para se salvar
Quando o acendim, o móbil recibiu
Ũa mensaginha xusto dese amigo meu:
"Pariu-me a vaquinha,
Quedo com ela. Perdóm!"
Mala sorte!
Eu co que me matei para poder vir
Que peninha!
Arde tanta raviinha dentro de mim
Mala sorte!
Eu co que me matei para poder vir
Que peninha!
Nom podo crer que isto me pase a mim
E así eu aprendim ũa lecióm:
O teu móbil sempre has cargar!
OWATA!!
Explicaciõs pra falantes de portugués:
- Cambiei-me bulindo e saim a liscar
Troquei de roupa muito rápido e saí na maior pressa
- E que pasou lo?
E o que aconteceu depois? (obs.: lo = logo)
- E logo colhim o móbil pra chamar
E logo peguei o celular pra ligar
- Apuraras!
Então, que se apressasse!
- Pra nom corré-lo perigo que se puidera enfadar
Pra não correr o perigo que se pudesse aborrecer
- Procurei bastante, e um teléfono atopei
Procurei bastante, e um telefone encontrei
- Pero na quarteira nom tinha solto pra o poder chamar
Mas na carteira não tinha trocado pra poder ligar
- Pra o teléfono che bulim
Fui correndo pra o telefone
- Cacholám!
Teimoso / insistente / cabeça dura / cabeça oca
- Cabezám!
Teimoso / insistente / cabeça dura
- Merquei nũa tendinha d'alá
Comprei numa lojinha de lá
17/05/2013
Mostra do poemario Sentimentos polo Dia das Letras Galegas
Decidimos mostrar o poema VIII do poemario Sentimentos (ainda nom publicado) polo Dia das Letras Galegas. É um poema dedicado à lingua galega.
VIII.
Adiante, minha rulinha!
Bota a voar! Bota a voar!
e tendo moita continha
ata o máis alto chegar!
Bota a voar! Bota a voar!
e tendo moita continha
ata o máis alto chegar!
Que ocorre, minha rulinha?
É que tes ti medo d'algo?
Pequena, fremosa e linda
tremendo, e nom voando.
É que tes ti medo d'algo?
Pequena, fremosa e linda
tremendo, e nom voando.
As pombas nom che fam mal
pero así nada farás
é certo, ti es pequerrecha
p'ro así nom se pode estar.
pero así nada farás
é certo, ti es pequerrecha
p'ro así nom se pode estar.
Caminha, mira rulinha!
Porque ti nim iso fas
só queres ir para atrás
e para diante nom vas.
Porque ti nim iso fas
só queres ir para atrás
e para diante nom vas.
Que pasa, minha rulinha?
Que as pombas nom che fam mal.
Serás-me máis pequeninha
p'ro sei que podes voar.
Que as pombas nom che fam mal.
Serás-me máis pequeninha
p'ro sei que podes voar.
Autora: Andrea Garrido Garrido
Conselhinho 4: o til (parte 2)
Para aprender a escrivir ca normativa da Alianza Lingüística polo Idioma Galego (ALIG) agora miraremos como se fai o plural das palavras rematadas em -M.
Conselhinho 4: o til (parte 2)
Toda-las palavras rematadas em -M no singular fam o plural da seguinte forma, sustituímos o -M por um til que vai sobre a vogal anterior e engadimos -S.
Exemplos:
alemám > alemãs
cam > cãs
razóm > razõs
leóm > leõs
Pode-se ler de dous xeitos diferentes segundo a zona do falante. O til indica um -N final pra aqueles falantes que dim alemáns, cans, razóns e leóns, pero o til nom se le pra os falantes das zonas onde se di alemás, cas, razós e leós. Recupera-se o til nos pluraes para unificar na escrita estas duas evoluciõs mencionadas.
Nas zonas máis orientaes do galego, o plural das rematadas em -M fai-se do mesmo xeito, pero em vez de engadir -S, engade-se -ES.
Exemplos:
alemám > alemães
cam > cães
razóm > razões
leóm > leões
Lembremos que nos ditongos nunca se le o til, por tanto, em palavras como irmão ou razões o til é mudo e lem-se irmau ou irmao e razois ou razoes. O til aparece por razõs etimológicas e para manter certa unificacióm e semelhanza na escrita ca forma das outras zonas.
Nota: A normativa da RAG só acepta ũa única evolucióm para a variante culta, que é a da zona máis ocidental de Galícia, é dicir, a rematada em -NS.
Para a ALIG toda-las evoluciõs tenhem o mesmo valor pero recomenda-se o uso da forma própia da zona de seu.
Conselhinho 5: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-5-acentuaciom-parte-1.html
Conselhinho 3: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-3-o-til-parte-1.html
Conselhinho 4: o til (parte 2)
Toda-las palavras rematadas em -M no singular fam o plural da seguinte forma, sustituímos o -M por um til que vai sobre a vogal anterior e engadimos -S.
Exemplos:
alemám > alemãs
cam > cãs
razóm > razõs
leóm > leõs
Como podemos comprovar na image, o til é, na sua esencia, um N
que se coloca enriba dũa letra.
Pode-se ler de dous xeitos diferentes segundo a zona do falante. O til indica um -N final pra aqueles falantes que dim alemáns, cans, razóns e leóns, pero o til nom se le pra os falantes das zonas onde se di alemás, cas, razós e leós. Recupera-se o til nos pluraes para unificar na escrita estas duas evoluciõs mencionadas.
O til pode-se ler ou nom dependendo da zona do falante, deste xeito, "corazõs"
pronúncia-se "corazóns" ou "corazós".
Nas zonas máis orientaes do galego, o plural das rematadas em -M fai-se do mesmo xeito, pero em vez de engadir -S, engade-se -ES.
Exemplos:
alemám > alemães
cam > cães
razóm > razões
leóm > leões
Lembremos que nos ditongos nunca se le o til, por tanto, em palavras como irmão ou razões o til é mudo e lem-se irmau ou irmao e razois ou razoes. O til aparece por razõs etimológicas e para manter certa unificacióm e semelhanza na escrita ca forma das outras zonas.
Nota: A normativa da RAG só acepta ũa única evolucióm para a variante culta, que é a da zona máis ocidental de Galícia, é dicir, a rematada em -NS.
Para a ALIG toda-las evoluciõs tenhem o mesmo valor pero recomenda-se o uso da forma própia da zona de seu.
Conselhinho 5: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-5-acentuaciom-parte-1.html
Conselhinho 3: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-3-o-til-parte-1.html
15/05/2013
Conselhinho 3: o til (parte 1)
O til é um dos trazos máis caraterísticos da normativa da ALIG por ser conservador e unificador. Recuperamo-lo da literatura galega para ũa melhor unificacióm e concordáncia co galego como ides ver a continuacióm.
Conselhinho 3: o til (parte 1)
Pom-se til na vogal final das palavras de orige latina rematadas em -ana, que no galego dam duas evoluciõs diferentes, com ou sem nasalizacióm final (que se representa cum N final na normativa da RAG).
Exemplos:
RAG > ALIG
mañá, mañán > manhã
la, lan > lã
mazá, mazán > mazã
campá, campán > campã
A palavra com til pode-se pronunciar com N ou sem N final dependendo do falante, así, as duas formas galegas quedam unificadas na escrita.
Para entender melhor a razóm da recuperacióm do til, é importante
ter em mente que só é um N enriba dũa letra. O til, na norma da ALIG,
presenta diferentes xeitos de o ler como, por exemplo, ca preséncia
da nasalidade, é dicir, co "N" (mañán), ou ca sua auséncia (mañá).
Pom-se tamém o til nas palavras rematadas em -ao, que é o equivalente da terminacióm -ám dos falantes da zona ocidental.
Exemplos:
RAG > ALIG
Exemplos:
RAG > ALIG
irmán, irmao > irmám, irmão
man, mao > mam, mão
verán, verao > verám, verão
As palavras que se escrivem ca terminacióm -ão lem-se como -ao ou -au, o til nom se le, só aparece por qüestiõs etimológicas. O til nunca se le num ditongo.
As palavras que se escrivem ca terminacióm -ão lem-se como -ao ou -au, o til nom se le, só aparece por qüestiõs etimológicas. O til nunca se le num ditongo.
Nota: A RAG só acepta pra usos cultos as formas mazá, mañá e la, é dicir, sem N final e deixa formas como mazán, mañán e lan como formas toleradas pra usos máis informaes. O mesmo pasa cas palavras irmao, mao e verao, que som simplemente formas toleradas, pero o estándar determina que irmán, man e verán som as formas cultas. A diferéncia da RAG, a ALIG acepta as duas como formas cultas e recomenda-se que o falante use a forma da zona de seu.
Conselhinho 4: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-4-o-til-parte-2.html
Conselhinho 2: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-2-grafia-g-e-x.html
Conselhinho 4: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-4-o-til-parte-2.html
Conselhinho 2: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-2-grafia-g-e-x.html
12/05/2013
Conselhinho 2: as grafias G e X
O G pasou por duas evoluciõs diferentes no galego. Como resultado diso temos no galego atual as leturas:
ga - /ha/, /ga/
ge - /ʃe/
gi - /ʃi/
go - /ho/, /go/
gu - /hu/, /gu/
Base a iso, seguimos cas explicaciõs pequeninhas sobre como escrivir coa normativa da Alianza Lingüística polo Idioma Galego (ALIG).
Conselhinho 2: a grafia (G e X)
Base a iso, seguimos cas explicaciõs pequeninhas sobre como escrivir coa normativa da Alianza Lingüística polo Idioma Galego (ALIG).
Conselhinho 2: a grafia (G e X)
RAG -
ALIG - Exemplos
X G, X xente > gente | filoloxía > filologia | xeografía >
geografia |
lóxica > lógica
lóxica > lógica
xeito > xeito
| axexar > axexar | axóuxere > axóuxere
G G gato,
goma, galego, galo, labrego
Conservamo-la diferencia
entre G e X antes de E e I só ao escrivir, pero a pronuncia nom cambia em absoluto. Nas
palavras galegas derivadas de palavras latinas (ou doutras origes) que tinham a
letra G, escrivimos sempre G sem importá-la vogal que venha despois, para así, respetá-la orige.
cattu >
gato geografia >
geografia
gente >
gente origine > orige
filologia >
filologia imagine > image
gumma >
goma
Nota: O uso do G é o
mesmo que o das outras línguas románicas pero, presenta ũa diferencia co
espanhol, a terminacióm -age, que no espanhol nom é com G.
O G
antes de A, O e U deve-se pronunciar como /h/, é dicir, de xeito aspirado e nom coma o G do
castelám ou do portugués, a nom ser que o falante pertenza à parte máis
oriental de Galicia, onde a pronuncia do G se conserva como /g/.
Finalmente, escrive-se X em todo-los outros casos, é dicir, quando a palavra de orige nom tinha G.
sea > seia
> seja > sexa
deseo >
deseio > desejo > desexo
quis >
quise > quixem
fiz > fize
> fixem
exemplo >
exemplo
Conselhinho 3: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-3-o-til-parte-1.html
Conselhinho 1: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-1-grafia-lh-nh-e-m.html
Conselhinho 3: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-3-o-til-parte-1.html
Conselhinho 1: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/conselhinho-1-grafia-lh-nh-e-m.html
08/05/2013
Conselhinho 1: as grafias LH, NH e -M
Vamos ir dando
algũs conselhinhos de vez em quando pra que sexa máis fácil escrivir ca
normativa da ALIG. Servirá ademais pra mirá-las diferéncias existentes entre a
normativa da RAG-ILG (2003) e a nosa.
conselhinho 1: as grafias LH, NH e -M
RAG -
ALIG - Exemplos
LL LH coello
> coelho | vello > velho | abella > abelha
Ñ NH cariño
> carinho | uña > unha | poñer > ponher
-N -M falan > falam | algún > algum | non
> nom
Unicamente é
um cámbio na grafia, é dicir, no xeito de escrivir. A pronúncia é a mesma, nom
cámbia nada em absoluto.
06/05/2013
Existe um galego normal e um galego artificial? (Parte II)
Moita gente
loita pra que nom se deixe de falá-lo galego, é dicir, loitam contra a sua
morte. Pero nom hai que esquecer que a perda do vocabulario e das estruturas
propias tamém som a morte do galego. Nom serve de moito que o galego se siga falando
se todo o que se diga no galego tenha ũa base castelãa, acento, fonética,
estrutura, expresiõs... xa que é ũa clara evidencia de absorcióm lingüística.
As provas da existencia da absorciom e substituciom
lingüística som ese tipo de pensamentos no que clasificamos na nosa cabecinha
qual é um galego normal, qual é um estranho, qual é um de velhos, ou incluso, a
existencia de prexuícios como o de que se falas o galego, es nacionalista ou ũa
persoa bruta, pensamento que na actualidade está máis vivo do que parece,
principalmente, nas grandes cidades. Nas zonas urbanas estes fenómenos de
substitucióm ocorrem de forma moito máis rápida que no resto do territorio e os
datos do uso do galego nas grandes cidades como Vigo, A Corunha ou Ferrol som
moi baixos, e cada ano, tamém o som nas novas geraciõs.
Segundo os datos do uso e conocemento do galego, no
2003, os rapaces que posuem entre 5 e 14 anos entendíam "moito" (que
é o máximo de entendemento neste estudio) era um 75,44%, mentres que esta cifra
baixou a 59,32% no 2008. Os nenos desta idade que usavam sempre o galego pra falar
no 2003 era um 27,10%, mentres que no 2008 baixou a um 15,26%. Só as persoas maiores
de 50 anos pasam do 50% no uso de "só o galego" (baixou no 2008 sendo
agora os de máis de 65 anos). O uso habitual de "sempre no galego"
nos municipios de menos de 10.000 habitantes baixou dum 71,70% no 2003 a um
54,54% no 2008. E os ámbitos geográficos que menos usam o galego de forma
habitual som a Área de Vigo (só gal.: 9,94% - máis em gal.: 23,32%) e a da
Corunha (só gal.: 13,5% - máis em gal.: 22,37%). Ainda así, o galego ainda é
hoxe a língua regional máis usada habitualmente em toda a Península Ibérica,
pero nom podemos ignorar o comezo da substitucióm lingüística.
Na atualidade, o castelám tem ũa influencia moi
forte sobre Galicia, e isto evidencia-se cos datos. Galicia nom caminha em
direciom ao bilingüismo, como nos querem facer pensar e xa moitos sabemos, bem é
certo que cada vez hai máis "bilingües", pero isto nom quere dicir
que sexa algo bo. É bo a nivel individual, da persoa, e enriquecedor. Pero a
nivel colectivo, que um territorio (como é o noso caso) sexa bilingüe xa nom é
tam positivo. Para comprendé-lo melhor... botemos um vistazo às fases do
nacemento do galego (A Romanizaciom - Fases na adopciom do Latim) :
- COLINGÜISMO: Acepta-se o
latim como língua dos conquistadores e da nova estrutura política e administrativa
imposta por eles. A cultura indígena e romana mantenhem-se por igual.
Corresponde-se ao século I a.C.
- BILINGÜISMO DIGLÓSICO: A
integraciom do latim (e tamém outros aspectos da cultura dos conquistadores:
instituciõs, cultos religiosos...) é crecente e vai-se agudizando geraciom tras
geraciom. Na Gallaecia deu-se nos séculos I e II d.C.
- SUBSTITUCIOM LINGÜÍSTICA:
Supom a culminaciom do proceso substitutorio, máis rápido nos núcleos urbanos e
máis lento nas zonas ruraes. Segundo os expertos, o proceso de adopciom do
latim na Gallaecia estava xa culminado no tempo na invasiom dos suevos, nos
inicios do século IV d.C.
Penso que é fácil ver ũa concordancia e paralelismo
ca nosa situaciom actual... unicamente hai que cambiar "latim" por
"castelám". Baixo o noso punto de vista, o colingüismo co castelám
deu-se durante os séculos escuros. A nivel geral, Galicia
atopa-se num estado de bilingüismo (diglósico, nom hai doutro tipo na
imposiciom dum idioma), a exceciom das grandes cidades xa que s'atopam na
etapa de substituciom lingüística. E por iso temos ũa nociom do que é galego
natural, galego estranho (freqüentemente relacioniado cos nacionalistas ou
tamém cos neofalantes), galego de velhos, etc. Vivimos nũa realidade que é
importante cambiar, xa que é moi preocupante que haxa palavras, formas ou estruturas que nos deveriam soar normaes (como, por exemplo, coitelo, cadeira, vasoira, fazulas...) pero que em cambio formam parte do galego estranho, artificial ou de velhos.
Parte 1: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/existe-um-galego-normal-e-um-galego.html
Parte 1: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/existe-um-galego-normal-e-um-galego.html
04/05/2013
Página social no galego da ALIG: o Vituin
Onte rematamos a traducióm do Vituin à normativa da ALIG! Xa contamos cũa página social.
Esta é a ligazóm: http://vituin.com/ Podedes-vos registrar tamém co Facebook!
Este é o noso perfil: http://vituin.com/users/view/1364
Para o põr na norma ALIG tedes que clicar na opcióm de idioma situada na esquina inferior esquerda da página.
No Vituin, a diferéncia doutras páginas sociaes, temos a opcióm de "ciberdiário" e "temas". Nas que poderemos escrivir e mencionar diferentes novidades que queiramos para que os demais tamém as conozam!
Esta é a ligazóm: http://vituin.com/ Podedes-vos registrar tamém co Facebook!
Este é o noso perfil: http://vituin.com/users/view/1364
Para o põr na norma ALIG tedes que clicar na opcióm de idioma situada na esquina inferior esquerda da página.
No Vituin, a diferéncia doutras páginas sociaes, temos a opcióm de "ciberdiário" e "temas". Nas que poderemos escrivir e mencionar diferentes novidades que queiramos para que os demais tamém as conozam!
01/05/2013
Existe um galego normal e um galego artificial? (Parte I)
Como xa vos fixariades existe um galego estranho e um galego normal. O galego normal é o que falamos
na casa, é dicir, o galego de toda a vida, pero tamém existe um galego estranho,
que é o galego da escola, o da televisióm, etc. E por que parece estranho? Realmente
o é? Ũa das causas é a substitucióm linguística a prol do castelám.
Vou-vos contar a minha experiéncia persoal, e a razóm
de por que afirmo isto. Tenho 19 anos, e levo quase toda a minha vida pensando
que existe um galego normal e um galego artificial, polo menos ainda me dei
conta a tempo que se nom morreria pensando iso. A minha visióm do galego era
así, o galego normal era o que falavamos no dia a dia com castelanismos, e o galego artificial, o da escola, cheo
de palavras que só se viam nos livros. Máis tarde, devido ao meu companheiro e
a nosa aficióm polas línguas, fixo que me fixara máis no xeito de falar das
minhas avoas, e foi quando me decatei que, elas, que estuveram toda a minha
vida ao meu lado e sempre falara com elas, usavam esas palavras que pra mim só
formavam parte do galego artificial. Grande foi a minha sorpresa ao escoitá-las
dicir ninguém mália o primeiro em pensar eu fora "Bueno, aprenderiam-na
coa televisióm". Seguim prestando atencióm, e a seguinte palavra que
escoitei foi ficar. E así pasou com máis palavrinhas. Eram demasiadas, palavras
que usavam pero que tamém intercambiavam cas formas castelãas pra nom se
repetirem demasiado. E o mesmo pasa cas estruturas do galego, podemo-las
escoitar dicir "pra o limpar" como "pra limpá-lo",
mentres que a forma máis usada pola gente nova (ou a única forma usada) é
"pra limpiá-lo" devido à sua semelhanza coa forma castelãa "para
limpiarlo". Ainda así, como pode ser posivle que todas estas cousinhas pra
os meus oídos pasaram completamente despercibidas se as minhas avoas sempre falarom
así?
Parte 2: http://alianza-polo-galego.blogspot.com.es/2013/05/existe-um-galego-normal-e-um-galego_6.html
25/03/2013
Preguntas e respostas no galego, a entoacióm
É preciso lembrar a necesidade de entoarmos correctamente as interrogaciõs. Na fala espontánea, todos e todas o facemos sem problemas; mesmo quem xulga falar correcto espanhol, pronunciará com toda a probabilidade à galega as expresiõs interrogativas, sendo este um dos trazos que dam um carácter inconfundivle à nosa fala. Com efecto, a oídos dum estrangeiro, o falar galego tem ũa música especial, como para nós a tem o deles, devido a riscos prosódicos coma este. Estamo-nos a referir à curva tonal, que nas frases interrogativas tem um traxecto ascendente ao princípio e descendente ao final no galego, mentres a correspondente espanhola termina em sentido marcadamente ascendente.
Como diciamos, na fala espontánea é ũa característica moi viva, pero na práctica da lectura, a tendéncia geral é a de pronunciarmos as interrogaciõs à espanhola, o que dá mostras da influéncia real da escola como orientadora de pautas lingüísticas.
A respecto das interrogaciõs no galego, lembramos ainda que a construcióm tradicional da resposta afirmativa é mediante a repeticióm do verbo principal da pregunta:
-Foches comprar o ordenador?
-Fum
Por influéncia do espanhol está-se impondo a resposta afirmativa por médio do advérbio "si", que, ainda que exista na nosa língua, é de uso menos freqüente.
Fonte: Manual de Iniciaçom à Língua Galega
13/03/2013
Xa temos página no Facebook
A Alianza Lingüística polo Idioma Galego (ALIG) xa tem página no Facebook, pasade-vos e clicade em "gusta-me" para estar atentos às novidades.
http://www.facebook.com/pages/Alianza-Ling%C3%BC%C3%ADstica-polo-Idioma-Galego/137488453095324
http://www.facebook.com/pages/Alianza-Ling%C3%BC%C3%ADstica-polo-Idioma-Galego/137488453095324
13/02/2013
Reflexióm sobre a língua
Ũa das aportaciõs máis destacavles da reflexióm sobre a qüestióm feminista é a distincióm entre sexo e género. Na língua habitual, amba-las duas, usam-se como sinónimas. Pero nos estúdios especializados descubriu-se ũa diferéncia fundamental. Mentres que o sexo refire-se ò ámbito biológico em funcióm do aparato reprodutor, o género é máis bem ũa construcióm social. Ser home ou mulher é um concepto que se formou historicamente e como tal conectadas nũa serie de valoraciõs.
Persoa significa personage, é dicir, a máscara que existia no antigo teatro grego. Desde a sua orige, o termo persoa parece remitir pois a unidade que otorga apoio ou cobertura às nosas actuaciõs e comportamentos. Despois, na Idade Moderna, pasou a significar individualidade física e moral e, por tanto, tamém psicológica. Todo ser humano é persoa no sentido de que conforma ũa unidade consciente e inteligente e com bases emocionaes. E, por tanto, a identidade que nos distingue a cada ser humano dos demais e que constitue a orige ou o responsavle dos nosos conocementos e acciõs. A persoa interrelaciona-se com ela mesma e cas demais mediantes a linguage e a língua.
Segundo o psicólogo Jean Piaget, a língua está subordinada ò pensamento. Pero a língua consiste no proceso de dotar sentido à realidade... e iso realiza-se a través dos signos em geral e da linguage em particular. O contexto lingüístico em que discorre um pensamento sobre o real ou nom, procesa-se no conocemento, que é um factor determinante que influe de modo decisivo neste.
As línguas formam parte da humanidade. A língua forma parte da persoa. E a escrita forma parte do ser humano.
Persoa significa personage, é dicir, a máscara que existia no antigo teatro grego. Desde a sua orige, o termo persoa parece remitir pois a unidade que otorga apoio ou cobertura às nosas actuaciõs e comportamentos. Despois, na Idade Moderna, pasou a significar individualidade física e moral e, por tanto, tamém psicológica. Todo ser humano é persoa no sentido de que conforma ũa unidade consciente e inteligente e com bases emocionaes. E, por tanto, a identidade que nos distingue a cada ser humano dos demais e que constitue a orige ou o responsavle dos nosos conocementos e acciõs. A persoa interrelaciona-se com ela mesma e cas demais mediantes a linguage e a língua.
Segundo o psicólogo Jean Piaget, a língua está subordinada ò pensamento. Pero a língua consiste no proceso de dotar sentido à realidade... e iso realiza-se a través dos signos em geral e da linguage em particular. O contexto lingüístico em que discorre um pensamento sobre o real ou nom, procesa-se no conocemento, que é um factor determinante que influe de modo decisivo neste.
As línguas formam parte da humanidade. A língua forma parte da persoa. E a escrita forma parte do ser humano.
11/02/2013
As razas galegas de cãs
Actualmente,
Galícia tem 4 razas de cãs em perigo de estincióm:
• Cam de Palheiro
• Cam Guicho
• Perdigueiro
Galego
• Podengo Galego
Cam da esquina superior esquerda: Guicho
Cam da esquina superior dereita: Cam de Palheiro
Cam da esquina inferior esquerda: Podengo Galego
Cam da esquina inferior dereita: Perdigueiro Galego
Página oficial do
Cam de Palheiro: http://www.clubcandepalleiro.com/?lang=es
Ficha do Palheiro
(em castelám porque a página vai enfocada à hispanidade):
http://www.mundoanimalia.com/perro/Can_de_Palleiro
Foro do Cam de
Palheiro: http://candepalleiro.foroactivo.com/
Página oficial do
Guicho: http://club-can-guicho.webnode.es/
Ficha do Guicho (em
castelám): http://www.mundoanimalia.com/perro/Can_Guicho_ou_Quisquelo
Das outras duas
razas de caza, hai menos informacióm porque nom contam com página oficial. Pero
podemos dar ainda así com algũa interesante informacióm.
O Perdigueiro
Galego é um cam ideal de mostra e caza de pluma, e o Podengo Galego para a caza
de pelo.
Perdigueiro
Galego: (em galego, página da Xunta)
http://www.medioruralemar.xunta.es/areas/gandaria/razas_autoctonas/canina/perdigueiro_galego/
(em castelám)
http://www.club-caza.com/perros/estandares/perdgalego.asp
Podengo Galego:
(em galego, página da Xunta)
http://www.medioruralemar.xunta.es/areas/gandaria/razas_autoctonas/canina/podengo_galego/?repro=
(em castelám)
http://www.club-caza.com/perros/estandares/podgalego.asp
As razas
autóctonas de cãs estám admitidas por diferentes entidades moi diversas como
a Xunta, SERGA, UNITEGA, etc. e os seus estándars publicarom-se no BOE, no DOGA...
Neste último
vídeo estám recolhidas as quatro razas de cãs:
http://www.youtube.com/watch?v=IRjUXKjvwoo
Para poder ter um
cam de raza galega, hai que contactar cos clubs.
Marcadores:
alianza,
alianza lingüística,
alianza polo galego,
alig,
cam,
galego,
Galícia,
guicho,
norma alig,
palheiro,
perdigueiro,
podengo,
razas,
razas de cãs,
razas galegas
10/02/2013
Conhezamos um pouco sobre a história da literatura occitana

Pode-se considerar que na etapa medieval as diversas variantes do occitano, o catalám e mai-lo aragonés constituíam ũa soa língua que se comezou a dividir nos séculos XIII-XIV.
No século XVI e no século XVII produciu-se ũa revitalizacióm com vários autores.
Durante o século XIX fixerom-se importantes esforzos por revitalizá-la como lingua poética e literária por um grupo de persoas conocido como Felibrige. Nom obstante, nom acadarom repercusióm suficiente e hoxe emprega-se em menos ocasiõs ca o francés como língua literária, com arredor de 50 títulos publicados ao ano.
A guerra dos mundos (pequeno fragmento de H. G. Wells)
Na manhã seguinte, moi cedo, o coitado de Ogilvy, que vira a estrela fugaz e estava convencido de que o meteorito devia d'estar em campo aberto, entre Horsell, Ottershaw e Woking, ergueu-se ca idea d'atopá-lo.
O impato do proxetil deixara um buraco enorme e a area e a terra forom espargidas polo airo em toda-las direciõs formando montõs que eram visivles desde ũa milha e média de distáncia. Direcióm leste, a herva incendiara-se e o fume elevava-se para o ceo.
O obxeto destrozara-se na sua caída. A parte que se mirava tinha um aspeto dum enorme cilindro cheo de lama e as linhas esteriores estavam suavizadas por ũas incrustaciõs como escamas de cor moi clarinha. O diámetro era dũs trinta metros. Ogilvy achegou-se ò obxeto, sorprendendo-se polo seu tamanho e forma. Pero estava ainda tam quente devido ò seu paso a través da atmosfera, que era imposivle aprosimar-se. De súpeto, notou com sorpresa que parte das cinzas solidificadas que cobriam o meteorito estavam-se desprendendo do estremo circular. Despois, caiu um anaco moi grande, producindo um ruído que paralizou o seu corazóm co susto.
Entóm, notou que o cilindro s'abria e comprendeu a verdade. O cilindro era artificial, estava oco e o seu estremo abria-se! Algo que estava dentro do obxeto facia girá-la tapa.
– Minha naicinha querida! – esclamou Ogilvy –. Alí dentro hai homes. E estarám médio queimados. Querem fugir daí.
A idea das criaturas alí confinadas resultou-lhe tam espantosa que esqueceu a calor que ia e adiantou-se ò resto dos alí presentes para axudar òs que se esforzavam por desenroscá-la tapa. Pero a calor que desprendia o cilindro fixo que nom s'acercara. Eu, ò achegar-me máis, escoitei a voz de Stent:
– Atras! Atrás!
A idea das criaturas alí confinadas resultou-lhe tam espantosa que esqueceu a calor que ia e adiantou-se ò resto dos alí presentes para axudar òs que se esforzavam por desenroscá-la tapa. Pero a calor que desprendia o cilindro fixo que nom s'acercara. Eu, ò achegar-me máis, escoitei a voz de Stent:
– Atras! Atrás!
Assinar:
Postagens (Atom)